Timun Mas merupakan sebuah dongeng legendaris dari masa ke masa. Di bawah ini merupakan dongeng dari cerita tersebut dalam bahasa Jawa.
Ing sawijining desa ing Jawa Tengah, ana pasangan suami istri sing wis suwé ora duwe anak. Saben dina, dheweke tansah ndedonga marang Gusti supaya diparingi anak. Ing sawijining dina, ana raksasa sing gedhé lan serem teka ing ngarep omah pasangan mau. Raksasa iku janji bakal menehi anak marang pasangan mau, nanging ana syaraté: anak kuwi kudu bali marang raksasa sawise wis gedhé.
Pasangan suami istri mau setuju amarga banget pengin duwé anak. Raksasa mau banjur menehi sawijining biji timun lan ujar, “Tandur biji iki, lan kowé bakal éntuk anak saka kéné.” Sawisé raksasa mau lunga, pasangan mau banjur nindakake prentah saka raksasa lan nyilem biji timun kasebut ing kebon.
Ora suwé sawisé kuwi, tanduran timun mau tuwuh subur lan wité ngasilaké sawijining timun gedhé sing emas. Nalika timun mau dibuka, ana sawijining bayi wadon sing éndah ing jeroné. Pasangan mau seneng banget lan mènèhi jeneng bayi mau Timun Mas.
Taun-taun terus lumaku, lan Timun Mas saya gedhé dadi bocah wadon sing ayu lan pinter. Nanging, pasangan suami istri mau tansah kèlingan marang janjiné marang raksasa sing bakal bali njaluk Timun Mas. Ing sawijining wengi, raksasa mau teka manèh lan nuntut supaya janjiné ditepati.
Pasangan suami istri mau padha sedhih lan wedi, nanging dheweke uga ora gelem menyerah. Pasangan mau nyritakaké marang Timun Mas bab raksasa lan janjiné. Sakwisé krungu kabèh mau, Timun Mas ora gelem menyerah lan pengin nglawan. Wong tuwané banjur menehi Timun Mas sawijining buntelan sing isiné wiji timun, jarum, uyah, lan terasi, lan ujar, “Gunakna iki kanggo nylametaké awakmu.”
Nalika raksasa teka lan ngejar Timun Mas, bocah mau langsung mlayu nganggo cepet. Dheweke nguncalaké wiji timun saka buntelan kasebut, lan kanthi cepet wiji timun iku dadi alas timun sing ruwet. Raksasa kuwi bisa ngliwati alas mau, nanging isih terus ngejar Timun Mas.
Timun Mas banjur nguncalaké jarum, lan jarum mau dadi alas pring sing landhep banget. Raksasa kuwi kesusahan ngliwati alas pring lan awake loro-loro amarga ketusuk-tusuk pring. Nanging, raksasa mau tetep ora nyerah lan terus ngejar.
Sawisé kuwi, Timun Mas nguncalaké uyah saka buntelan, lan uyah mau dadi segara sing jero lan ombaké gedhé. Raksasa kuwi meh klelep, nanging isih bisa nyebrang lan terus ngejar Timun Mas.
Akhiré, Timun Mas nguncalaké terasi saka buntelan mau. Terasi mau dadi banyu lumpur sing nggodok lan nyeret raksasa mlebu ing jeroné. Raksasa kuwi ora bisa uwal lan kleleb ing lumpur mau nganti ilang. Timun Mas akhiré slamet saka ancaman raksasa.
Pasangan suami istri mau banget bungah amarga anaké bisa slamet lan tetep urip bebarengan karo wong tuwané. Timun Mas lan wong tuwané urip seneng-seneng lan tentrem ing desa. Cerita Timun Mas dadi cerita legendaris sing diwarisaké turun-temurun minangka conto katresnan, keberanian, lan kecerdikan ngadhepi masalah.
Piwulang Saka Cerita Timun Mas
Cerita Timun Mas nggawa piwulang kang ngedikaaké yèn kecerdikan lan keberanian iku luwih wigati saka kekuwatan fisik. Timun Mas ora nganggo kekuwatan fisik kanggo nglawan raksasa, nanging nggunakake akal lan bantuan saka piranti sing diparingi wong tuwané. Dongeng iki uga ngandhut nilai katresnan lan pengorbanan wong tuwa kanggo nylametaké anak-anaké.
Cerita iki minangka salah siji saka akeh dongeng Jawa sing nyritakaké bab karakter sing pinter lan wani kanggo nglawan bebaya sing luwih gedhé. Timun Mas ora mung dadi simbol saka bocah sing cerdik, nanging uga gambaran saka wong sing ora gampang menyerah lan tansah ngupaya kanggo nylametaké awake dhewe lan wong-wong sing ditresnani.
